Elgacenako judutegia Zalatambor eta Belmecher gazteluen babesean zegoen, edertasun handiko ingurune batean, Ega ibaiaren bihurguneek eta Montejurra, Peñaguda, Santa Barbara, Belastegi eta Gazteluetako Gurutzea gainek mugatua dagoela.
Gaur egun, Elgacena kaleak oroitarazten du Lizarrako lehenbiziko juduen auzoak izan zuen izena. 1135. urterako judutegia jada abandonaturik zegoen, eta Iruñeko errege Gartzia Ramirez Berrezarleak leku hori dohaintzan eman zien Lizarrako baroiei. 1145ean Koroak sinagoga zaharra Iruñeko apezpikuari eman zion Dona Mariari eta Santu Guztiei eskainitako eliza eraiki zezan. Gaur egun Gaztelubarrengo Dona Maria eliza da.
Juduen komunitateak Elgacenako judutegi zaharra XII. mendeko lehenbiziko erdi aldean abandonatu zuen eta muinoaren beste aldean kokatu zen, non, XIII. mendeko azken laurdenean Belmecher gaztelua eraikiko baitzen. Judutegi Berria harresi batek mugatzen zuen Eki, Hego eta Mendebaldeko aldeetan, non Belmecher gazteluko harresiekin topo egiten baitzuen. Ipar aldetik, judutegia Santo Domingo komentuko baratzeen ondoan zegoen.
Judutegiak bazituen, herritarren etxebizitzez gain, judutegi guztiek zituzten instalazioak, hau da: labea, harategia, bainuak, errota, tindategi bat eta olio-errota bat. Beste edozein judutegik bezala, sinagoga ere eduki behar zuen, eta eraikin horrek dituen eratxikitako instalazio guztiak. Eraikin horietako bakar bat ere ez da gaur egun aurkitu. Bai dorre baten aztarnak gorde direla, babeserako bi gezileiho daukana, eta dorrearen ondoan ate bat irekitzen da judutegian sartzeko. Auzo horren barnean egin diren arkeologia-indusketek ahalbidetu dute aipatu judutegian erabiltzen ziren eraikitzeko materialak berreskuratzea. Hortik ondorioztatu daiteke hiri-trazadura mendi-hegalari egokitzen zela, etxebizitzak lerro paraleloetan eta terrazen gainean kokatuta zeudelarik.
RASGO lekuak
Jatetxeak
- - BAR MUNDO / Rúa kalea, 6.
Estella-Lizarrako judutegietako leku nabarmenak